Dit artikel staat op de website van het AD
Een vernieuwend prostaatkankercentrum is gisteren geopend in het Reinier de Graaf ziekenhuis in Delft. Het centrum heeft grote ambities: ,,Het aantal complicaties na de operatie gaat fors omlaag.’’
De rest van je leven in je broek plassen of impotent worden, áls je het geluk hebt te overleven. De gevolgen van prostaatkanker zijn ingrijpend. En bijna geen man, als hij maar oud genoeg wordt, ontkomt eraan. Maar er gloort hoop. In Delft wordt een nieuwe operatietechniek ingezet met opzienbarende resultaten. De Neurosafe-methode spaart de zenuwen die de penis bedienen. Daardoor gaat het aantal complicaties na de operatie in duizelingwekkende vaart omlaag, zo blijkt uit de eerste resultaten.
Nu krijgt de meerderheid van de patiënten, geopereerd via de traditionele methode, te maken met erectiestoornissen of urineverlies na de ingreep: 80 procent wordt impotent en 50 tot 70 procent incontinent, zegt Jan van Bodegom. De ex-chirurg en zorgondernemer is ingevlogen door de Reinier Haga Groep om het centrum op te zetten. Voor een grote groep mannen, beweert hij, ziet het er vanaf nu spectaculair beter uit. In het gunstigste geval is de kans op incontinentie 20 procent en die op impotentie ruim 30 procent. Het zijn opzienbarende getallen, die zijn gebaseerd op zeven maanden proefdraaien met de nieuwe Neurosafe-methode. Urologen van de Reinier Haga Groep zijn hier in juni mee begonnen en de techniek is nu op enkele tientallen patiënten toegepast.
Het grote voordeel van Neurosafe is dat de zenuwen die om de prostaat heen liggen, ‘een soort elastiekjes, die de penis bedienen’, niet worden doorgesneden, zoals bij de gangbare methode. De robot kan ‘tussen de elastiekjes door’ snijden. Daardoor blijft de werking van de penis intact. Niet iedereen komt hiervoor in aanmerking, het merendeel wel; zestig procent. De hoopgevende resultaten uit de proef kun je doortrekken naar álle patiënten, die zenuwsparend worden geopereerd, stelt Van Bodegom. ,,We hebben gekeken naar een Duitse kliniek, waar je dat al ziet.’’
De gunstige getallen gelden wel alleen als beíde zenuwen gespaard kunnen worden. Een minderheid van veertig procent komt helemaal niet in aanmerking voor Neurosafe. ,,Dat hangt ervan af of de tumor is doorgegroeid naar de zenuwen.’’
Voortouw
Van Bodegom richtte vijf jaar geleden al een gespecialiseerd borstkankerziekenhuis op. Nu zijn de mannen aan de beurt. Delft wil een van de centra worden waar straks de prostaatkankerzorg in Nederland wordt geconcentreerd. In de toekomst gaan patiënten daarvoor niet meer naar het ziekenhuis om de hoek, maar naar zo’n centrum, dat alle kennis over deze ziekte in huis heeft. In de aanloop hiernaartoe heeft de Reinier Haga Groep besloten het voortouw te nemen. ,,We hebben er in geïnvesteerd om een centrum op te zetten dat aan alle nieuwe eisen voldoet.’’
Bij de opzet van het centrum is gekeken naar de Duitse Martini-Klinik Hamburg, die op grote schaal prostaatkankeroperaties uitvoert, 2.000 per jaar. Daar willen de Nederlandse zorgverzekeraars ook naartoe. In de supergespecialiseerde Duitse prostaatkankerkliniek zijn de resultaten verbluffend: slechts 5 tot 10 procent van de patiënten heeft na de operatie last van impotentie en incontinentie. ,,Patiënten komen daar uit heel Duitsland naartoe.’’
We hebben er in geïnvesteerd om een centrum op te zetten dat aan alle nieuwe eisen voldoet
De goede resultaten zijn te danken aan de grote aantallen – waardoor de chirurgen de techniek meer in de vingers hebben – én de nieuwe technieken, zoals de robotchirurg. Ook in de manier waarop de diagnose wordt gesteld zijn er ontwikkelingen. Dat gebeurt niet meer alleen door te voelen en op de tast stukjes weefsel af te nemen. Het kan nu veel gerichter met een MRI-scan. Gespecialiseerde radiologen van de Reinier Haga Groep worden hiervoor opgeleid door het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen, dat daar veel ervaring mee heeft. Via zo’n scan is de kans groter dat de tumor gevonden wordt.
Een grote verbetering is volgens ex-chirurg Van Bodegom ook de snelheid waarmee de patiënt weet waar die aan toe is. ,,Voordat je weet of je kanker hebt, daar staat in Nederland 6 tot 12 weken voor. Bij ons kun je straks binnen twee dagen terecht voor je eerste afspraak. Binnen vier dagen wordt de MRI-scan gemaakt.’’ Hij vervolgt: ,,Patiënten ervaren die wachttijd als enorm belastend. Al die tijd leven ze tussen hoop en vrees.’’
Concentreren
Chris Oomen, bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar DSW, is ‘positief’ over de komst van het Delftse centrum. ,,Prostaatkanker is een ziekte die goed te behandelen is als je goed en precies opereert. Je moet zorgen dat je daar heel goed in wordt door de krachten te bundelen en dat hebben zij gedaan. Wij zijn daar een groot voorstander van. Als je kijkt naar de Martini-Klinik in Hamburg, dan zie je wat de resultaten en uitkomsten zijn als je de prostaatkankerzorg concentreert. Je moet niet allemaal hetzelfde willen doen. Dus ik zou zeggen, aan de slag!’’
Ook in het ErasmusMC, het Maasstad ziekenhuis, het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis en het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis bestaan gespecialiseerde prostaatkankercentra, waar grote groepen patiënten met de robot worden geopereerd, meldt de Nederlandse Vereniging voor Urologie. De artsenclub noemt het Delftse centrum ‘een mooi initiatief’.
Ten opzichte van die andere centra gaat Delft een stap verder, zegt Van Bodegom. ,,Zij opereren alleen, wij doen ook de sneldiagnostiek. Wat ons verder uniek maakt is de nieuwe manier van werken waarbij het volledige team in één ruimte samenwerkt in plaats van verspreid door het hele ziekenhuis. Dat scheelt de patiënt een hoop onnodige bezoekjes en onzekerheid. Alles kan binnen twee of drie bezoeken geregeld zijn. Dat vind je nergens in Nederland.’’
Ex-chirurg Jan van Bodegom opende in 2013 in Bilthoven op eigen initiatief het eerste ziekenhuis in Nederland speciaal voor borstkankerpatiënten, het Alexander Monro Ziekenhuis. Hij geloofde dat je deze patiënten beter kon helpen op een plek die helemaal is ingericht op hun ziekte. Het idee werd toegejuicht én er was kritiek, juist omdat er geen andere specialisten in huis waren, mocht dat nodig zijn. Uiteindelijk won het ziekenhuis verschillende prijzen voor de kwaliteit van de zorg. Omdat het prostaatkankercentrum binnen de muren van het Reinier de Graaf ziekenhuis staat, zijn hier wel alle specialismen binnen handbereik.